Folk- en akoestische muziek
In 1967 zette Donald Swan enkele gedichten van Tolkien op muziek (The Road Goes Ever On). Met deze adaptatie was Tolkien zeer tevreden.
Bands die het werk van Tolkien zo ‘Midden-aards mogelijk’ willen weergeven zijn onder andere The Tolkien Ensemble en de folkbands Lingalad en Glass Hammer.
The Tolkien Ensemble is een Deense groep die alle gedichten uit The Lord of the Rings op (voornamelijk folk-) muziek heeft gezet. Zij gebruiken voor vrijwel alle karakters een aparte zanger/zangeres. Tevens heeft Christopher Lee aan de albums meegewerkt.
Glass Hammer heeft een cd die ‘live opgenomen is in de Steigerende Pony’ – dat zegt genoeg!
The Hobbittons, een Nederlandse band en verbonden met Unquendor, gaven in 1996 een cd uit met liederen uit The Hobbit, The Adventures of Tom Bombadil en The Lord of the Rings.
Tolkien illustrator Ted Nasmith heeft daarnaast ook gewerkt aan muziek gebaseerd op Midden-aarde, veelal in samenwerking met anderen. Op zijn website is hierover meer informatie te vinden.
Rock en metal
In met name de jaren ’70 lieten rockartiesten zich regelmatig inspireren door Midden-aarde. De bekendste onder hen zijn Led Zeppelin, The Beatles en Bo Hansson.
Ook metalbands hebben inspiratie geput uit Tolkien’s werk. Zo heeft Blind Guardian een cd uitgebracht die conceptueel gebaseerd is op The Silmarillion (Nightfall in Middle-earth). Daarnaast hebben ze liederen als The Lord of the Rings en The Bard’s Song: The Hobbit. Battlelore is een soortgelijke band, maar met een wat stevigere sound.
Een andere bekende metalband is Summoning. Deze groep, met een meer extreme metalsound, baseert ook veel nummers op het werk van Tolkien, net als Rivendell. Buiten de Tolkienmetalbands zijn er veel metalbands die een naam hebben uit het Midden-aarde legendarium, maar er verder niet over zingen, zoals Gorgoroth, Burzum, Isengard en de Nederlandse bands Sauron, Carach Angren en Cirith Gorgor.
Klassiek, film- en gamemuziek
De Nederlander Johan de Meij componeerde in de jaren ’80 een succesvolle symfonie gebaseerd op The Lord of the Rings.
De verfilmingen van Tolkien’s werk zijn natuurlijk ook van muziek voorzien: Oscarwinnaar Leonard Rosenman schreef de muziek voor de animatiefilm The Lord of the Rings uit 1978, waarvoor hij werd beloond met een Golden Globe nominatie. Componist Howard Shore schreef de muziek voor de recente films van Peter Jackson, hij werd hiervoor beloond met vele prijzen – onder andere Oscarwinst voor The Fellowship of the Ring en The Return of the King en een nominatie voor The Two Towers. Maury Laws schreef op zijn beurt de muziek voor The Return of the King en The Hobbit van Rankin & Bass. Voor de laatste ontving hij een Peabody Award en werd hij genomineerd voor een Hugo Award.
Van de vele computerspellen die op Tolkiens werk zijn gebaseerd, zijn met name die van The Hobbit (2003), The Fellowship of the Ring (2002) en The Lord of the Rings Online (2007-heden) erg populair.