Tolkien was zeer vereerd met het succes van In de Ban van de Ring. Toch was dit niet het werk dat het meest na aan zijn hart lag. Dat was het boek The Silmarillion waaraan hij sinds 1917 tot aan zijn dood in 1973 heeft gewerkt. Met de Silmarillion had Tolkien het zeer ambitieus plan om een mythologie voor Engeland te schrijven. Hij was jaloers op landen als IJsland, Finland en Duitsland met hun eigen mythologie, terwijl Engeland het moest doen met de Arthurlegende. Die was ook nog eens van Franse origine, wat voor de chauvinistische Tolkien ook al moeilijk was te verteren.
Hij creëerde voor zijn mythologie het scheppingsverhaal van Midden-aarde, de Ainulindalë, en verder beschreef hij de geschiedenis van de eerste drie era’s. De Derde Era werd afgesloten met de vernietiging van de Ring. Toen Tolkien op 2 september 1973 overleed was zijn mythologie nog steeds niet publiceerbaar. Zijn jongste zoon Christopher zette zich aan die taak. Hij slaagde erin om de vele aantekeningen en geschreven en herschreven versies van zijn vader te ordenen. In 1977 verscheen postuum De Silmarillion.